Diễn Đàn Nhịp Cầu Phát Triển Việt Nam 2025: Chiến Lược FDI Trong Kỷ Nguyên Mới

Sự kiện quy tụ gần 200 đại biểu trong nước và quốc tế. Sự kiện là một hoạt động trọng điểm trong khuôn khổ chương trình “Nhịp cầu phát triển Việt Nam 2025” và Chương trình Rồng Vàng lần thứ 24, nhằm nhìn lại dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tại Việt Nam và hoạch định các chiến lược phát triển phù hợp với giai đoạn mới.

Phát biểu khai mạc, bà Trần Thị Hồng Minh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược – nhấn mạnh rằng khu vực FDI tiếp tục là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chỉ riêng quý I/2025, Việt Nam đã thu hút hơn 11 tỷ USD vốn FDI, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm trước – một chỉ dấu tích cực dù nền kinh tế toàn cầu vẫn còn đối mặt nhiều thách thức. Bà Minh cho biết, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 15 quốc gia đang phát triển có sức hút FDI hàng đầu, phản ánh sức hấp dẫn ngày càng lớn của thị trường và môi trường đầu tư trong nước.

Tuy nhiên, các bài tham luận tiếp theo cũng thẳng thắn chỉ ra những điểm nghẽn còn tồn tại. Phát biểu tại diễn đàn, Ông Nguyễn Hồng Sơn - Phó trưởng Ban Chính sách, chiến lược TW – cho rằng FDI là động lực quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Số lượng doanh nghiệp tăng nhanh nhưng tỷ lệ nội địa hóa thấp, ít liên kết với doanh nghiệp trong nước. Nhà đầu tư còn gặp khó vì thủ tục hành chính, hạ tầng, và chất lượng nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu. Ông đề xuất cần ưu tiên thu hút các dòng vốn FDI có công nghệ cao, thân thiện với môi trường, đồng thời áp dụng cơ chế định kiểm – kiểm tra định kỳ thay vì đột xuất – để đảm bảo môi trường đầu tư minh bạch, công bằng, hiệu quả. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh đầu tư vào các vùng sâu, vùng xa, nơi có tiềm năng nhưng ít được khai thác; đồng thời kiên quyết xử lý tình trạng chuyển giá, núp bóng đầu tư đang gây méo mó thị trường.

Thứ trưởng Bộ Tài chính - Ông Đỗ Thành Trung khẳng định, dù số lượng doanh nghiệp FDI tăng nhanh, nhưng đóng góp về chuyển giao công nghệ, giá trị gia tăng hay hàm lượng đổi mới sáng tạo vẫn còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Tỷ lệ nội địa hóa thấp, khả năng liên kết giữa FDI và doanh nghiệp Việt còn yếu, trong khi thủ tục hành chính, yêu cầu về môi trường, thuế và hạ tầng vẫn là các rào cản phổ biến khiến nhà đầu tư gặp khó khăn. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc áp dụng cơ chế kiểm tra định kỳ thay vì đột xuất, và khuyến nghị cần xóa bỏ các "nút thắt" thể chế để thúc đẩy hiệu quả hợp tác quốc tế, nâng cao chất lượng tăng trưởng, hướng tới các FDI công nghệ cao và thân thiện với môi trường.

Ở góc độ ngành nông nghiệp và môi trường, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Võ Văn Hưng dẫn số liệu cho thấy tính đến nay, Việt Nam đã thu hút 729 dự án FDI vào lĩnh vực này với tổng vốn gần 11,89 tỷ USD, tạo ra nửa triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp. Tuy nhiên, phần lớn các dự án có quy mô nhỏ, phân bố chưa đều, liên kết với hợp tác xã, nông dân và doanh nghiệp trong nước còn yếu, công nghệ chuyển giao còn lạc hậu. Trước thực trạng đó, ông đề xuất chuyển đổi từ tư duy “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp”, gắn sản phẩm với thương hiệu địa phương, sinh thái và tăng cường thu hút đầu tư vào các lĩnh vực tài nguyên - môi trường bền vững.

Theo đại diện ngân hàng UOB Việt Nam – ông Lim Dyi Chang, Việt Nam vẫn là một điểm đến hấp dẫn đối với dòng vốn nước ngoài nhờ lực lượng lao động trẻ, chi phí cạnh tranh và vị trí địa lý thuận lợi. Tuy nhiên, ông cũng đồng tình rằng để tiếp tục giữ được lợi thế, Việt Nam cần nhanh chóng cải thiện kết nối nội địa, nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước để có thể "bắt tay" được với các tập đoàn toàn cầu, từ đó gia nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị thế giới. Con số đáng lưu ý là FDI chỉ chiếm khoảng 3% tổng số doanh nghiệp, nhưng đóng góp đến 74% kim ngạch xuất khẩu. Trong khi đó, số doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia thực sự vào chuỗi cung ứng toàn cầu còn rất khiêm tốn – và đang có dấu hiệu giảm.

Điểm nhấn của diễn đàn nằm ở phiên tọa đàm chuyên sâu, nơi các chuyên gia, nhà quản lý và đại diện doanh nghiệp cùng thảo luận về các giải pháp thực tiễn nhằm tăng cường hiệu quả dòng vốn FDI trong bối cảnh mới. Một trong những câu hỏi lớn được đặt ra là: “Làm thế nào để kết nối hiệu quả ba thực thể của nền kinh tế – khu vực nhà nước, khu vực tư nhân trong nước và khu vực FDI – nhằm tạo ra động lực mạnh mẽ, cùng thúc đẩy phát triển?” Câu hỏi này được xem là then chốt, bởi nhiều chuyên gia cho rằng hiện nay ba khu vực này vẫn đang hoạt động khá riêng rẽ, thiếu tính phối hợp và bổ trợ lẫn nhau. Sự thiếu liên kết này khiến các lợi ích phát triển bị phân mảnh, tiềm năng không được khai thác trọn vẹn, và nền kinh tế chưa thể tạo ra sức bật cần thiết để bước vào giai đoạn tăng trưởng bền vững.

Các diễn giả cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng với yêu cầu phát triển ngày càng cao của nền kinh tế. Việt Nam cần một chiến lược rõ ràng để đào tạo và nâng cấp kỹ năng cho lực lượng lao động, giúp họ không chỉ đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp FDI mà còn có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Cùng với đó, cơ sở hạ tầng cũng được xem là một yếu tố then chốt, giúp tăng năng suất, giảm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm "Made in Vietnam" trên thị trường thế giới.

Một điểm quan trọng khác được đề cập trong phiên thảo luận đó là Việt Nam cần tập trung nhiều hơn vào khai thác và chuyển giao các công nghệ cao thay vì chỉ là một trung tâm gia công. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, hiện tại phần lớn các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam vẫn chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực gia công, sử dụng công nghệ thấp. Việc chưa làm chủ được công nghệ từ mức trung bình đến cao khiến giá trị gia tăng thu về vẫn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của Việt Nam.

Diễn đàn đã khép lại với một nhận thức chung rằng, chiến lược FDI trong kỷ nguyên mới không chỉ đơn thuần là thu hút vốn, mà phải là một chiến lược “kết nối và kiến tạo”. Kết nối không chỉ giữa nhà đầu tư với chính quyền, mà còn là sự kết nối giữa các khu vực kinh tế – nơi mỗi bên đều đóng vai trò không thể thay thế. Và kiến tạo không chỉ là việc của Chính phủ, mà cần là một tiến trình đồng hành – nơi khu vực công, khu vực tư và FDI cùng chia sẻ trách nhiệm trong việc xây dựng một nền kinh tế năng động, đổi mới, và bền vững.