Trong bối cảnh xu hướng thương mại toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững, Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu đang dần trở thành một yếu tố then chốt định hình lại các chuỗi cung ứng quốc tế. Đối với doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các ngành có cường độ phát thải cao, thách thức lớn nhất hiện nay không chỉ là sự tuân thủ, mà là mức độ chuẩn bị thực chất để tồn tại và phát triển trên thị trường châu Âu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phần lớn doanh nghiệp trong nước mới chỉ dừng lại ở bước khai báo số liệu phát thải, trong khi giai đoạn chuyển tiếp sẽ kết thúc chỉ sau chưa đầy hai năm nữa.
Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhận diện đầy đủ các yêu cầu, cũng như định hướng bước đi phù hợp để chuẩn bị cho giai đoạn thực thi chính thức, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) phối hợp với Tiểu ban Tăng trưởng Xanh thuộc EuroCham đã tổ chức hội nghị tập huấn “Tuân thủ CBAM – Con đường hướng tới xuất khẩu xanh vào thị trường châu Âu” vào ngày 7/5/2025 tại TP.HCM.
Sự kiện thu hút gần 100 đại biểu đến từ các doanh nghiệp sản xuất trong nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), các tổ chức quốc tế, cùng đại diện từ EuroCham và các đối tác trong lĩnh vực tăng trưởng xanh và chuyển đổi bền vững. Đây là dịp hiếm hoi các bên có thể cùng trao đổi sâu về CBAM trong bối cảnh Việt Nam đang trong giai đoạn thử nghiệm thị trường carbon nội địa, cũng như phải đối mặt với yêu cầu ngày càng cao từ các đối tác thương mại lớn.
Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Hồ Thị Quyên – Phó Giám đốc ITPC – nhấn mạnh rằng thách thức về tuân thủ CBAM là có thật, nhưng nếu chuẩn bị chủ động, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể tận dụng giai đoạn chuyển tiếp để tạo lợi thế cạnh tranh. Nhà nước hiện cũng đã có bước đi quan trọng trong việc ban hành quyết định của Thủ tướng về thí điểm thị trường carbon, và đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tiếp cận các công cụ đo lường phát thải, tính toán cường độ carbon và đầu tư vào công nghệ sạch ngay từ bây giờ.
Trong phần trình bày của các chuyên gia, Tiến sĩ Nguyễn Phương Nam – Tổng Giám đốc KLINOVA, một trong những diễn giả chính của chương trình – đã chia sẻ phần nội dung chuyên sâu mang tính hệ thống, giúp các đại biểu hiểu rõ hơn bản chất, cấu trúc và cách tiếp cận của cơ chế CBAM. Chủ đề phần trình bày của TS. Nam “Lộ trình kỹ thuật và chiến lược cho doanh nghiệp Việt Nam tuân thủ các quy định của CBAM”. Bài trình bày tập trung vào bốn phần trọng tâm. Đầu tiên là tổng quan về CBAM, cập nhật các quy định, tiến trình áp dụng và mục tiêu dài hạn của cơ chế này trong việc hỗ trợ EU đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. TS. Nam đã phân tích thực trạng xuất nhập khẩu của Việt Nam, đặc biệt là các ngành có cường độ phát thải cao như nhôm, sắt thép, xi măng, phân bón, … giúp các doanh nghiệp nhận thức rõ hơn về các sản phẩm sẽ bị tác động trực tiếp bởi CBAM và các yêu cầu về đo lường cường độ phát thải.
TS. Nam cũng chỉ ra những thách thức lớn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam khi phải tuân thủ các yêu cầu báo cáo phát thải, tính toán cường độ carbon và thực hiện các biện pháp giảm phát thải để duy trì khả năng cạnh tranh. TS. Nam không chỉ chỉ ra các thách thức mà còn đưa ra những khuyến nghị chiến lược và lộ trình kỹ thuật giúp các doanh nghiệp Việt Nam chuẩn bị đầy đủ cho việc tuân thủ các quy định CBAM, bao gồm việc đầu tư vào công nghệ giảm phát thải, xây dựng hệ thống đo lường và báo cáo dữ liệu phát thải, cũng như chuẩn bị các chứng chỉ CBAM trong giai đoạn chuyển tiếp.
Một trong những điểm nhấn quan trọng trong bài trình bày của Tiến sĩ Nam là thông điệp lớn nhất dành cho các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh yêu cầu về chứng chỉ CBAM của EU sẽ được lùi từ tháng 1/2026 tới tháng 2/2027: trì hoãn không phải là lựa chọn, mà là cơ hội. Việc chuẩn bị sớm cho CBAM sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng cơ hội được phân bổ hạn ngạch miễn phí trong giai đoạn từ 2026 đến 2034, tạo ra lợi thế cạnh tranh khi tiếp cận thị trường châu Âu. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp Việt gia tăng khả năng cạnh tranh, tiếp cận các đối tác quốc tế, thậm chí có cơ hội đứng ngang hàng với các doanh nghiệp đứng đầu chuỗi cung ứng.
Cuối cùng, TS. Nam khuyến nghị các doanh nghiệp cần phải xây dựng lộ trình rõ ràng cho việc tuân thủ CBAM, đầu tư vào công nghệ giảm phát thải và tăng cường các phương pháp đo lường và báo cáo phát thải. Theo ông, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược dài hạn sẽ giúp các doanh nghiệp không chỉ tuân thủ các quy định của EU mà còn tạo ra sự chuyển mình bền vững cho toàn bộ nền sản xuất. Những nội dung này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với các doanh nghiệp sản xuất đang có kế hoạch đầu tư vào hệ thống đo đếm, giám sát và báo cáo phát thải – những công cụ không thể thiếu để tồn tại trong thị trường xuất khẩu tương lai.
Tại phần thảo luận sau đó đã thu hút nhiều câu hỏi gửi tới các diễn giả khách mời xoay quanh lộ trình chuẩn bị, chi phí tuân thủ, các tình huống đặc thù của doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như vai trò của các đơn vị tư vấn, tài chính trong việc hỗ trợ chuyển đổi xanh. Các diễn giả cùng nhất trí rằng việc tuân thủ CBAM không chỉ đơn thuần là trách nhiệm pháp lý mà còn là cơ hội để tái cấu trúc hoạt động, nâng cao năng suất và xây dựng hình ảnh thương hiệu bền vững trong mắt nhà đầu tư và đối tác quốc tế. TS. Nam cũng chia sẻ thêm rằng mỗi doanh nghiệp đều có câu chuyện carbon riêng và cần một chiến lược riêng để chuyển đổi – điều quan trọng là khởi động sớm, học hỏi, và liên tục điều chỉnh theo thực tế ngành hàng và thị trường.
Hội nghị tập huấn không chỉ là dịp để chia sẻ chính sách mới, mà còn đóng vai trò như một điểm hẹn thực tiễn cho những nỗ lực chuyển đổi xanh đang âm thầm diễn ra trong các doanh nghiệp Việt Nam. CBAM không phải là rào cản mà là tấm gương phản chiếu nội lực thực sự của một nền sản xuất hiện đại – nơi khả năng thích nghi, đầu tư công nghệ và minh bạch hóa dữ liệu sẽ quyết định thành bại trong sân chơi toàn cầu.
_cr_480x332.png)
