Nền kinh tế tiêu dùng lên ngôi, mở ra một thời đại tiêu thụ vượt xa mọi giai đoạn trước. Thế nhưng, đáng tiếc là chưa đến 7% lượng vật liệu đã qua sử dụng được đưa vào tái chế. Gần đây, Báo cáo Circularity Gap 2025 đã công bố một con số đáng báo động: tỷ lệ tuần hoàn toàn cầu đã giảm xuống chỉ còn 6,9%. Như vậy, mặc dù lượng vật liệu tái chế vẫn đang tăng nhưng tốc độ tiêu thụ tài nguyên nguyên sinh vẫn vượt xa hơn rất nhiều, điều này khiến mục tiêu hướng tới nền kinh tế tuần hoàn trở nên khó khăn hơn. Vậy đâu là nguyên nhân thật sự và cần làm thế nào để thay đổi xu hướng này?
Báo cáo Circularity Gap 2025 (CGR), được công bố tại Diễn đàn Kinh tế Tuần hoàn Thế giới 2025, đã tiếp tục cung cấp những dữ liệu quan trọng giúp đánh giá thực trạng kinh tế tuần hoàn toàn cầu. Trong gần một thập kỷ qua, CGR đã trở thành nguồn tham khảo quan trọng, hỗ trợ các bên liên quan điều chỉnh cách sử dụng tài nguyên trong các lĩnh vực thiết yếu và làm rõ những bước thay đổi cần thiết để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài nguyên và áp lực môi trường ngày càng gia tăng hiện nay, mô hình kinh tế tuần hoàn đang được xem là giải pháp tất yếu để hướng tới phát triển bền vững. Tuy nhiên, Báo cáo Circularity Gap Report 2025 do Circle Economy phối hợp cùng Deloitte đã đưa ra một con số gây lo ngại: tỷ lệ tuần hoàn toàn cầu đã giảm từ 9,1% vào năm 2018 xuống chỉ còn 6,9% vào năm 2025. Điều này cho thấy nền kinh tế toàn cầu vẫn đang phụ thuộc chủ yếu vào khai thác và tiêu dùng vật liệu nguyên sinh, trong khi hệ thống tái chế hiện tại thì chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng tiêu dùng.
Mặc dù thế giới đã có nhiều nỗ lực nhằm tăng cường tái chế - được chứng minh thông qua thực tế 200 triệu tấn vật liệu được tái sử dụng trong giai đoạn 2018-2021, nhưng điều đó vẫn chưa đủ để đảo ngược xu hướng tiêu dùng vượt mức hiện tại. Việc khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên với tốc độ chóng mặt, đặc biệt tại các nền kinh tế đang phát triển, đã khiến cho tỷ lệ tuần hoàn toàn cầu tiếp tục đi xuống.
Vì sao tỷ lệ tuần hoàn giảm xuống?
Báo cáo Circularity Gap Report 2025 chỉ ra bốn nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm của tỷ lệ tuần hoàn toàn cầu. Thứ nhất là tình trạng tiêu dùng vượt mức kiểm soát. Để thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế, kích thích tiêu dùng và xây dựng các cơ sở hạ tầng, nhu cầu về vật liệu ngày càng gia tăng chóng mặt, điều này làm cho lượng vật liệu đã qua sử dụng tăng tới mức kỷ lục. Thứ hai là hệ thống tái chế chưa đủ mạnh. Hạ tầng xử lý rác và tái chế hiện tại không đủ khả năng đáp ứng lượng chất thải ngày càng tăng. Thứ ba là việc thu gom và xử lý rác sinh hoạt còn hạn chế, khi chỉ 3,8% vật liệu tái chế đến từ nguồn rác sinh hoạt, trong khi phần lớn đến từ công nghiệp và phá dỡ. Cuối cùng, sự phụ thuộc lớn vào vật liệu nguyên sinh vẫn là rào cản chính: các ngành công nghiệp vẫn ưu tiên sử dụng nguyên liệu thô mới vì tính tiện lợi, giá thành rẻ và chuỗi cung ứng sẵn có.
Làm thế nào để thu hẹp khoảng cách tuần hoàn?
Để giải quyết vấn đề này, báo cáo Circularity Gap 2025 yêu cầu một cách tiếp cận có tính hệ thống, toàn diện và dài hạn. Một trong những giải pháp quan trọng là thay đổi tư duy thiết kế sản phẩm - hướng đến việc tạo ra những sản phẩm bền vững, dễ sửa chữa, dễ tái sử dụng và dễ tái chế. Đồng thời, cần tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài nguyên trong toàn bộ chuỗi giá trị, từ khai thác, sản xuất, phân phối đến tiêu dùng và xử lý sau sử dụng.
Bên cạnh đó, một hướng đi mang tính chiến lược là chuyển đổi mô hình kinh tế tuyến tính hiện tại - mô hình tuân theo nguyên lý "khai thác - sản xuất - tiêu dùng - thải bỏ" - sang mô hình kinh tế tuần hoàn khép kín. Trong mô hình này, vật liệu sẽ được sử dụng lâu nhất có thể trong nhiều chu kỳ sử dụng khác nhau, trước khi được thay thế hoặc tái chế. Ngoài ra, báo cáo này còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập các mục tiêu tuần hoàn toàn cầu, các cơ chế giám sát và đo lường rõ ràng để định hướng hành động tập thể một cách hiệu quả.
Vai trò của từng cá nhân và tổ chức
Để hiện thực hóa chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn, cần có sự chung tay góp sức của cả Chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Trong đó, Chính phủ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc kiến tạo môi trường chính sách thuận lợi, đồng thời đầu tư vào hạ tầng tái chế và khuyến khích các mô hình đổi mới sáng tạo trong sản xuất bền vững. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần mạnh dạn áp dụng mô hình sản xuất tuần hoàn, tích cực tham gia vào chuỗi cung ứng xanh và chủ động sử dụng vật liệu tái chế. Trong công cuộc này, người tiêu dùng cũng đóng vai trò không nhỏ trong việc lựa chọn các sản phẩm thân thiện với môi trường, hạn chế lãng phí và phân loại rác đúng cách để góp phần xây dựng hệ sinh thái tuần hoàn. Con số 6,9% không chỉ là lời cảnh báo, mà còn là lời kêu gọi khẩn thiết cho tương lai của hành tinh. Và chỉ khi mỗi cá nhân, tổ chức và chính phủ cùng hành động quyết liệt, chúng ta mới có thể đảo ngược xu hướng suy giảm tỷ lệ tuần hoàn và hướng tới một nền kinh tế bền vững hơn.
_cr_480x332.png)
