Những thay đổi đáng chú ý từ Nghị định 119/2025/NĐ-CP (Phần 1)

​
Ngày 09 tháng 6 năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 119/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP. Văn bản pháp lý quan trọng này ra đời nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong thực tiễn, tăng cường tính khả thi, minh bạch và tạo dựng một hành lang pháp lý hoàn chỉnh cho hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (KNK), hướng tới việc vận hành thị trường carbon trong giai đoạn tới.

Nghị định mới đã có những điều chỉnh mang tính chiến lược, tập trung vào 4 nhóm vấn đề cốt lõi: (1) Báo cáo Kiểm kê Khí nhà kính; (2) Phân bổ hạn ngạch phát thải, Giao dịch tín chỉ các-bon và Hệ thống đăng ký quốc gia; (3) Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; và (4) Báo cáo giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.

Phần 1 sẽ tập trung vào nhóm (1) và (2).
 

1. Về Báo cáo Kiểm kê khí nhà kính (KNK)

Một trong những điều chỉnh nổi bật là việc quy định rõ quy trình báo cáo kiểm kê khí nhà kính, với tuyến báo cáo từ cơ sở gửi UBND cấp tỉnh để tiếp nhận, sau đó được tổng hợp ở cấp bộ. Sự phân chia rõ ràng này thể hiện định hướng tăng cường giám sát theo chiều dọc, đồng thời tạo nền tảng dữ liệu đồng bộ, phục vụ việc phân bổ hạn ngạch và xây dựng chính sách giảm nhẹ hiệu quả hơn.
 

Đáng chú ý, Nghị định mới lần đầu tiên đưa vào hệ thống tiêu chí thẩm định báo cáo kiểm kê khí nhà kính, bao gồm các yếu tố như sự đầy đủ, phù hợp về nguồn phát thải và phương pháp tính toán, cũng như độ chính xác và tin cậy của kết quả. Đây là bước tiến kỹ thuật quan trọng, đặt nền móng cho việc kiểm soát chất lượng báo cáo theo chuẩn mực quốc tế trong thời gian tới.
 

2. Về Phân bổ Hạn ngạch phát thải, Giao dịch tín chí các-bon và Hệ thống đăng ký quốc gia

Một trong những thay đổi đáng chú ý là việc thiết lập lộ trình phân bổ hạn ngạch cụ thể theo từng giai đoạn: thí điểm 2025-2026, giai đoạn hai từ 2027-2028, và giai đoạn ba từ 2029-2030. Quy định rõ mốc thời gian cho từng giai đoạn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong triển khai chính sách và giúp các cơ sở phát thải có thêm cơ sở để chủ động lên kế hoạch chuẩn bị trong tương lai.
 

Đặc biệt, lần đầu tiên, phương pháp phân bổ hạn ngạch được lượng hóa bằng công thức cụ thể theo Phụ lục I của Nghị định. Cách tiếp cận định lượng này không chỉ tăng tính minh bạch mà còn tạo tiền đề để cơ chế phân bổ được vận hành theo nguyên tắc thị trường và phù hợp với đặc thù từng lĩnh vực.
 

Cùng với đó, quy định về công khai và nghĩa vụ nộp trả hạn ngạch qua hệ thống đăng ký quốc gia được bổ sung, góp phần nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và chuẩn bị cho việc vận hành thị trường tín chỉ các-bon trong thời gian tới.
 

Một số cơ chế linh hoạt cũng được điều chỉnh nhằm hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng tốt hơn trong giai đoạn đầu. Cụ thể, mức vay mượn hạn ngạch được quy định rõ, với giới hạn không quá 15% tổng lượng được phân bổ trong giai đoạn. Bên cạnh đó, mức trần cho việc sử dụng tín chỉ các-bon để bù trừ phát thải cũng được nâng từ 10% lên tối đa 30%, mở rộng dư địa cho các hoạt động giảm nhẹ ngoài hàng rào doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy thị trường tín chỉ tự nguyện phát triển.

Việc giới hạn mức vay mượn ở ngưỡng 15% giúp tăng tính linh hoạt cho doanh nghiệp nhưng vẫn duy trì kỷ luật thị trường. Đây là điều chỉnh cần thiết trong bối cảnh Việt Nam chưa có thị trường trao đổi hạn ngạch chính thức.

Tăng trần tín chỉ các-bon có thể thúc đẩy giao dịch và tạo động lực giảm phát thải ngoài hàng rào doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi hệ thống kiểm soát tín chỉ đủ mạnh để đảm bảo tính minh bạch và không bị lạm dụng.
 

Với những thay đổi về quy trình báo cáo kiểm kê và phân bổ hạn ngạch phát thải, Nghị định 119/2025/NĐ-CP đã từng bước làm rõ vai trò, trách nhiệm và phương pháp triển khai giữa các cấp, từ trung ương đến địa phương và doanh nghiệp. Đây là nền tảng quan trọng để bảo đảm tính minh bạch, đồng bộ và hiệu quả trong công tác quản lý phát thải khí nhà kính – một trụ cột trong lộ trình hướng tới phát triển các-bon thấp và vận hành thị trường carbon tại Việt Nam.

Tiếp theo trong Phần 2: Những thay đổi về Kế hoạch và Báo cáo giảm nhẹ phát thải khí nhà kính - hai công cụ chính giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ quy định mà còn chủ động thích ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh chuyển dịch xanh đang tăng tốc.