Tính đến giữa năm 2025, Việt Nam đã và đang thực hiện 48 dự án theo cơ chế JCM, trong đó 9 dự án đã được cấp tín chỉ các-bon. Các dự án tập trung chủ yếu trong những lĩnh vực đóng vai trò nền tảng trong chiến lược giảm phát thải của Việt Nam như: năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng, giao thông xanh và nông nghiệp.
Trong giai đoạn mới, JCM đang được mở rộng sang các lĩnh vực công nghệ trung và dài hạn nhằm đóng góp vào mục tiêu trung hòa các-bon. Các lĩnh vực được chú trọng bao gồm:
- CCS/CCUS (thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon);
- Lưu trữ năng lượng, điện từ rác thải, hydrogen, amoniac xanh;
- Lâm nghiệp với các mô hình REDD+, trồng và phục hồi rừng.
Đây là các công nghệ trọng điểm trong tiến trình chuyển dịch năng lượng và bảo vệ carbon sinh học. Việc mở rộng danh mục JCM sẽ giúp Việt Nam tiếp cận tốt hơn với các dòng vốn và công nghệ quốc tế, đồng thời củng cố khả năng thực hiện các cam kết NDC và Net Zero.
Một bước phát triển quan trọng là việc điều chỉnh cơ chế JCM để đồng bộ với Điều 6.2 của Thỏa thuận Paris. Các cập nhật hiện nay tập trung vào:
- Chuẩn hóa hướng dẫn xây dựng và báo cáo dự án (SDIP/SDIR);
- Đề xuất quy trình chấp thuận hai bước để tín chỉ JCM có thể được công nhận là ITMO (Kết quả giảm phát thải có thể chuyển giao quốc tế);
- Điều chỉnh cách tính phát thải tham chiếu dựa trên Đóng góp quốc gia tự quyết (NDC) mới nhất của Việt Nam.
Những thay đổi này sẽ giúp nâng cao tính minh bạch, khả năng công nhận quốc tế và tiềm năng giao dịch xuyên biên giới của tín chỉ JCM.
Theo Nghị định 119/2025/NĐ-CP, tín chỉ các-bon, bao gồm cả tín chỉ JCM, sẽ được sử dụng để bù trừ hạn ngạch phát thải trong các ngành phải kiểm kê phát thải định kỳ. Đồng thời, Việt Nam cũng đang xây dựng sàn giao dịch carbon quốc gia, dự kiến đi vào vận hành chính thức từ năm 2029. Việc cho phép giao dịch tín chỉ JCM trên sàn không chỉ tăng tính thanh khoản mà còn thúc đẩy các doanh nghiệp xem cơ chế này như một công cụ tài chính khí hậu chiến lược, từ đó nâng cao hiệu quả đầu tư và giảm phát thải dài hạn.
Dù tiềm năng lớn, nhiều doanh nghiệp tham gia JCM vẫn gặp phải không ít khó khăn trong triển khai dự án. Những thách thức phổ biến bao gồm:
- Quy trình phê duyệt kéo dài do cần sự thống nhất từ hai Chính phủ;
- Khó tiếp cận nguồn vốn, nhất là với các dự án không nằm trong danh mục ưu tiên sẵn có;
- Thiếu dữ liệu địa phương và hướng dẫn kỹ thuật chuyên ngành, gây khó khăn trong việc xây dựng phương pháp luận;
- Chưa rõ ràng về cơ chế sở hữu và giao dịch tín chỉ, đặc biệt trong bối cảnh thị trường carbon trong nước đang hình thành.
Những rào cản này ảnh hưởng không nhỏ đến tốc độ và quy mô triển khai JCM tại Việt Nam.
Từ góc độ thực tiễn, doanh nghiệp và các bên liên quan đã đưa ra nhiều khuyến nghị cụ thể để tháo gỡ vướng mắc:
- Cập nhật và chuẩn hóa dữ liệu quốc gia, phục vụ cho việc xây dựng đường cơ sở phát thải;
- Mở rộng danh mục lĩnh vực JCM, bao gồm các ngành mới như CCS/CCUS;
- Cải thiện khả năng tiếp cận dữ liệu địa phương và công cụ kỹ thuật;
- Đơn giản hóa thủ tục đăng ký, phê duyệt, chứng nhận tín chỉ;
- Hoàn thiện quy định về quyền sở hữu và cơ chế giao dịch tín chỉ các-bon trên cả sàn quốc gia và thị trường quốc tế.
JCM đang chứng minh vai trò là cầu nối chiến lược giữa chính sách khí hậu, đổi mới công nghệ và tài chính khí hậu. Với sự đồng hành từ cả hai phía Việt Nam - Nhật Bản, cơ chế này không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp giảm phát thải hiệu quả mà còn góp phần hình thành một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và bền vững tại Việt Nam. Đây sẽ là nền tảng quan trọng trong hành trình dài hạn tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào giữa thế kỷ 21.
.png)
_cr_480x332.png)
